اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصارهها
عباسعلی زمینی؛ رضا طاعتی؛ محمدرضا رضایی ارده؛ علیرضا نجفی خواه
چکیده
سابقه و هدف: گیاهان دارویی تأثیر بسیار سالمتری در قیاس با داروهای شیمیایی داشته و به‌علت داشتن مواد مؤثره گوناگون می‌توانند در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها کاربرد داشته باشند. تاسماهی ایرانی یا قرهبرون یکی از باارزش‌ترین گونه‌های ماهیان خاویاری دریای خزر است که به‌عنوان گونه مناسب پرورشی به مزارع پرورش ماهیان خاویاری ...
بیشتر
سابقه و هدف: گیاهان دارویی تأثیر بسیار سالمتری در قیاس با داروهای شیمیایی داشته و به‌علت داشتن مواد مؤثره گوناگون می‌توانند در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها کاربرد داشته باشند. تاسماهی ایرانی یا قرهبرون یکی از باارزش‌ترین گونه‌های ماهیان خاویاری دریای خزر است که به‌عنوان گونه مناسب پرورشی به مزارع پرورش ماهیان خاویاری معرفی‌شده و بخشی از گله‌های مولدین پرورشی را در ایران تشکیل میدهد. این گونه به دلیل کوتاهتر بودن دوره تولید خاویار در مقایسه با گونه فیلماهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هدف از این تحقیق، مقایسه عملکرد عصارههای هیدروالکلی اکالیپتوس و سیر در کاهش بار قارچی و باکتریایی تخم تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) طی دوره انکوباسیون بود.مواد و روش‌ها: در ابتدا، از مولدین نر و ماده تاسماهی ایرانی پس از طی شدن مراحل تکثیر مصنوعی اسپرم و تخمک کافی استحصال شد. پس از لقاح، تخمها توسط ترازوی دیجیتال توزین شده و تعداد تخم به‌ازای گرم، وزن کل تخمها در سینی و تعداد نهایی تخمهای ذخیرهسازی شده در انکوباتور محاسبه گردید. با توجه به اختصاص سه سینی برای هر تیمار، تعداد تخمهای ذخیرهسازی شده برای هر تیمار 15000 عدد و تعداد کل تخمهای ذخیرهسازی شده برای 5 تیمار 75000 عدد بود. عصارههای هیدروالکلی (حلال اتانول 70%) اکالیپتوس (ظاهر: شفاف، رنگ: قهوهای و pH=5.02) و سیر (ظاهر: شفاف، رنگ: قهوهای روشن و pH=6.49) تهیه شدند. پنج تیمار آزمایشی شامل شاهد (فاقد عصاره)، اکالیپتوس50 میلیگرم در لیتر، اکالیپتوس 100 میلیگرم در لیتر، سیر50 میلیگرم در لیتر و 100 میلیگرم در لیتر در سه تکرار به روش حمام کوتاه‌مدت طی سه مرحله (روز) طراحی شدند. در پایان سه مرحله ضدعفونی، نمونهبرداری از تخمها به‌صورت تصادفی و از هر تکرار برای شمارش کل باکتریایی و قارچی اجرا گردید.نتایج: اختلاف معنیداری در فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب مانند pH، اکسیژن محلول و درجه حرارت طی مراحل ضدعفونی تخمها مشاهده نشد (P>0.05). نتایج نشان داد که تیمارهای حاوی عصارههای هیدروالکلی اکالیپتوس و سیر در سطوح 50 و 100 میلیگرم در لیتر، شمارش کل باکتریایی و قارچی کمتری را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند (P<0.05) ولی عصاره اکالیپتوس در غلظت 100 میلیگرم در لیتر عملکرد بسیار بهتری نسبت به بقیه تیمارهای آزمایشی ثبت کرد (P<0.05). در شاخصهای انکوباسیون از قبیل درصد تفریخ و تعداد لاروهای سالم، اختلاف معنیدار آماری در چهار تیمار حاوی عصارههای هیدروالکلی سیر و اکالیپتوس (50 و 100 میلیگرم در لیتر) با تیمار شاهد مشاهده شد (P<0.05). براساس آزمون دانکن، میانگین درصد تفریخ و تعداد لاروهای سالم در تیمار عصاره اکالیپتوس 100 میلیگرم در لیتر بیشتر از سایر تیمارهای مورد مطالعه بود (P<0.05). درصد تفریخ تخم در تیمارهای 100 میلیگرم در لیتر سیر و 50 میلیگرم در لیتر اکالیپتوس باهم برابر بودند.نتیجه‌گیری: در طول تحقیق، تغییری در شکل ظاهری لاروها مشاهده نشد که این مسئله میتواند به‌عنوان بیخطر بودن عصارههای گیاهی مطرح شود. فاکتورهای متنوعی از قبیل نوع و ترکیبات موجود در گیاه، میزان غلظت مورد استفاده، نوع میکروارگانیسم، میزان pH و دمای محیط قادرند بر ظرفیت ضدمیکروبی عصارهها و ترکیبات گیاهی تأثیرگذار باشند. با توجه به یافته‌های حاصل، میتوان بیان کرد که عصارههای هیدروالکلی سیر و اکالیپتوس نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در کاهش آلودگی قارچی و باکتریایی تخم تاسماهی ایرانی طی دوره انکوباسیون داشتند.
